Ali Kuşçu Kimdir?

Asıl adı Ali bin Muhammed olan Ali Kuşçu, 1403 yılında Timur İmparatorluğu hakimiyetinde olan Semerkant’ta dünyaya gelmiş ve 16 Aralık 1474’te ölmüştür.  Günümüzde Astronom, matematikçi ve kelâm âlimi olarak bilinen Ali Kuşçu, ailesinin “Kuşçu” lakabıyla meşhur olmasının ardından bu isimle anılmaya başlamıştır.

Küçük yaşlarda başlayan matematik ve astronomi ilgisi karşısında kayıtsız kalamayan Ali Kuşçu, Bursalı Kadızâde Rûmî, Gıyaseddin Cemşid ve Muînuddîn Kâşî gibi bilge isimlerden ders almış daha sonra aldığı dersleri pekiştirmek ve bilgi birikimini artırmak için Kirman’a gitmiştir. Eğitimini tamamlamasının ardından Uluğ Bey’in yardımcısı ve rasathanesine ise müdür olmuştur.

Akkoyunlu Devleti’nin hükümdarı Uzun Hasan’ın isteği üzerine bir süre onun sözcülüğünü yaptı ve sonrasında Osmanlı Padişahı II. Mehmet’in davetiyle İstanbul’a gitti. Fatih Sultan Mehmet’in isteği üzerinde sınırda büyük bir törenle karşılandı ve yine Fatih Sultan Mehmet tarafından Sahn-ı Seman Medresesi’ne müderris olarak atandı.

Fatih Sultan Mehmet döneminin önemli bilim insanlarından biri olan Ali Kuşçu; o dönemin öğrencilerine eğitimler vermiş, İstanbul’un coğrafi konumuna hayranlık duyduğu için bununla ilgili araştırmalar ve ölçümler yapmış, yaşamı boyunca kelâm, matematik, dil bilgisi ve astronomi üzerinde eğitimler alarak kendisini geliştirmiş ve bu alanlar üzerinde önemli eserler vermiştir.

Ali Kuşçu’nun Eserleri

Eğitimini devam ettirmek için gittiği Kirman’da Hall-ü Eşkâl-i Kamer (Ay Safhalarının Açıklanması) adlı risalesini ve Şerh-i Tecrid adlı eserini yazmıştır. Hayatı boyunca astronomi, matematik, kelâm, dil bilgisi ve mekanik aletler olmak üzere toplam beş farklı alanda eserler vermeye devam etmiştir. Sizler için bu eserleri listeledik.

• Astronomi Alanındaki Eserleri; Şerh-i Zîc-i Uluğ Bey, Risâle fî Halli Eşkâli Mu‘addili’l-Kamer li’l-Mesîr (Fâide fî Eşkâli ‘Utârid), Risâle fî Asli’l-HâricYumkin fî’s-Sufliyyeyn, Şerh ‘ale’t-Tuhfeti’ş-Şâhiyye fî’l-Hey’e, Risâle der ‘İlm-i Hey’e, El-Fethiyye fî ‘İlmi’l-Hey’e, Risâle fî Halli Eşkâli’l-Kamer.
• Matematik Alanındaki Eserleri; Er-Risâletu’l-Muhammediyye fî’l-Hisâb, Risâle der ‘İlm-i Hisâb.
• Kelâm Alanındaki Eserleri; Eş-Şerhu’l-Cedîd ‘ale’t-Tecrîd, Hâşiye ‘ale’t-Telvîh.
• Dil Bilgisi Alanındaki Eserleri; Şerhu’r-Risâleti’l-Vad‘iyye, El-‘Unkûdu’z-Zevâhir fî Nazmi’l-Cevâhir, El-İfsâh, Şerhu’ş-Şâfiye, Risâle fî Beyâni Vad‘i’l-Mufredât, Fâ’ide li-Tahkîki Lâmi’t-Ta‘rîf, Risâle mâ Ene Kultu, Risâle fî’l-Hamd…
• Mekanik Aletleri Alanındaki Eserleri; Et-Tezkire fî Âlâti’r-Ruhâniyye.